सिँचाइको विस्तारतर्फ कदम : सिक्टा आयोजनाको पूर्वी मूल नहरमा शाखा विस्तार सुरु
बाँके । बाँके जिल्लाको कृषियोग्य भूभागलाई सिँचाइ सुविधा पुर्याउने लक्ष्यसहित अघि बढाइएको राष्ट्रिय गौरवको सिक्टा सिँचाइ आयोजनाले महत्वपूर्ण मोड लिएको छ । पूर्वी मूल नहरबाट शाखा नहर निर्माणको काम थालिएपछि किसानको खेतसम्म सिँचाइ प्रणाली विस्तार हुने आशा पलाएको छ ।
आयोजनाका निर्देशक राजु आचार्यका अनुसार, अहिले पूर्वी मूल नहरको केही खण्डमा पानी सञ्चालनमा आइसकेको छ। तर, मुख्य नहर मात्रले सबै खेतमा पानी पुग्न नसक्ने भएकाले अब शाखा नहरमार्फत खेतसम्म सिँचाइ विस्तार गर्ने रणनीति अनुरूप लटनिया गाउँ (राप्ती सोनारी गा.पा.–४) बाट पहिलो शाखा नहरको निर्माण सुरु गरिएको हो ।
चार किलोमिटर लम्बाइको उक्त शाखा नहरमा १.४ किमीको दूरीमा थप तीन वटा प्र–शाखा नहर पनि निर्माण गरिने योजना छ । यस संरचना निर्माणका लागि रु पाँच करोड ७९ लाखमा पिएस निर्माण सेवा कम्पनीसँग ठेक्का सम्झौता भइसकेको इञ्जिनियर विनेश श्रेष्ठले जानकारी दिए । शाखा नहरमार्फत ६७० हेक्टर जमिनमा सिँचाइ सुविधा पुर्याउने लक्ष्य लिएको छ ।
यद्यपि सबै भूभागमा सतह सिँचाइ सम्भव नभएकाले, आयोजनाले वैकल्पिक रूपमा लिफ्ट सिँचाइ प्रणाली पनि लागू गर्ने तयारी गरेको छ। यसको लागि रु पाँच करोड ५० लाखमा थप ठेक्का सम्झौता भइसकेको श्रेष्ठले बताए।
स्थानीय आवश्यकता र अपेक्षा
स्थानीय किसानहरू यसअघि ‘राजकुलो’ प्रयोग गरी मूल नहरको पानी आफ्नो खेतसम्म झार्ने प्रयास गर्दै आएका थिए । राप्ती सोनारी गाउँपालिका अध्यक्ष तप्तबहादुर पौडेलले सिक्टाको पानी अब खेतसम्म व्यवस्थित रूपमा पुर्याइदिनुपर्नेमा जोड दिए । उनले वडा नम्बर १ बाहेकका सबै वडामा सिँचाइ सम्भव भए पनि सतह सिँचाइ नपुगेका क्षेत्रमा लिफ्ट प्रणालीको शीघ्र कार्यान्वयनको माग गरे ।
आयोजनाको समग्र लक्ष्य
आयोजनाले बाँके जिल्लामा ४२ हजार ७६६ हेक्टर क्षेत्रमा सिँचाइ सुविधा पुर्याउने दीर्घकालीन लक्ष्य लिएको छ । यसको लागि पश्चिमी र पूर्वी गरी दुई मूल नहर निर्माण गरिएको छ, जसबाट शाखा तथा प्र–शाखा नहरहरूमार्फत सिँचाइको विस्तार गरिनेछ।
पश्चिमी मूल नहरबाट ३३ हजार ७६६ हेक्टर र पूर्वी नहरबाट ९ हजार हेक्टरमा सिँचाइ हुने अनुमान गरिएको छ। हालसम्म पश्चिमी मूल नहरको ४५.२५ किलोमिटर खण्ड निर्माण सम्पन्न भइसकेको छ भने पूर्वी मूल नहरको ५३.५० किलोमिटरमध्ये ३७.६८ किलोमिटर निर्माण भइसकेको जानकारी आयोजनाले दिएको छ ।
सिक्टा सिँचाइ आयोजनाले बाँकेको कृषिमा नयाँ जीवन थप्ने सम्भावना बोकेको छ। शाखा नहर निर्माणको सुरुआतले परियोजना लक्ष्यतर्फ सशक्त कदम अघि बढाएको छ तर लिफ्ट सिँचाइको कार्यान्वयन, समयमा सम्पन्नता, तथा सतह सिँचाइ नपुगेका ठाउँको सम्बोधनले मात्रै स्थानीयको भरोसा पक्कापक्की बन्नेछ । सिक्टाले किसानका खेतमा पानीको प्रवाह पुर्याउँदा बाँकेको कृषिमा हरियाली फर्कनेछ, भन्ने आशा गरिएको छ ।
