विद्या भण्डारीको स्वीकारोक्ति : “न नेता बन्ने सपना थियो, न राष्ट्रपतिको लालच नै”
“तपाईंहरूले थकान मान्न मिल्दैन, राजनीतिमा थकान भन्ने शब्द नै हुँदैन, त्यो मदनको दर्शन थियो भने मेरो प्रतिबद्धता हो ।”
काठमाडाैँ । राष्ट्रिय सभागृहको मञ्चमा उभिएर बोल्दै गर्दा विद्या भण्डारीको स्वर स्थिर थियो तर प्रत्येक शब्दमा एउटा गहिरो अनुभूति थिचिएको थियो-एक नेतृको, एक जीवनसाथीको र एक यात्राको साक्षीको ।
“यदि मदन अहिले जीवित हुनुहुन्थ्यो भने आज उहाँ ७४ वर्ष पुग्नुहुन्थ्यो,” यति भन्दै गर्दा हल मौन थियो । जननेता मदन भण्डारीको ७४औं जन्मजयन्तीका अवसरमा आयोजित समारोहमा पूर्वराष्ट्रपति विद्या भण्डारीले जसरी जीवन, सिद्धान्त र सम्झनालाई जोडिन्, त्यो कुनै साधारण राजनीतिक भाषण थिएन-त्यो आत्मस्वीकृति थियो । उनको बोलीमा राजनीतिक इतिहासको दस्तावेज थियो, आँखाभित्र नदेखिने आँसुको भारी पनि।
‘जबज’को घरभित्रको एउटा कथा
जनताको बहुदलीय जनवाद (जबज), यो शब्द नेपाली राजनीतिमा सुनिन थालिएको तीन दशक भयो । यसको शाब्दिक अर्थ बुझे पनि धेरैले यसको आत्मा छोएनन् तर यो सिद्धान्तको जीवन्त कथा भने मदन र विद्या बीचको सम्बन्धभित्र बगिरहेको थियो-एकले बनायो, अर्काले निभायो ।
“मदनसँगको वैवाहिक जीवन सजिलो थिएन । उहाँ नेता हुनुहुन्थ्यो, म सहयात्री मात्र होइन, सधैँ उहाँको राजनीतिक यात्राको साक्षी पनि थिएँ,” विद्याको नजर आकाशमा टिकेको थियो।
२०५० जेठ ३ गतेको दिन, जब देशले मदन भण्डारीलाई एउटा रहस्यमय दुर्घटनामा गुमायो, त्यो दिन विद्या भण्डारीले जीवनको सन्तुलन मात्र होइन, राजनैतिक दायित्वको चपेटा पनि एकैपटक थामिन्। “त्यो दिनले मेरो सम्पूर्ण जीवनलाई मोड दियो,” उनले भनिन् ।
राष्ट्रपतिको आसनभन्दा अग्लो जिम्मेवारी
नेपालको इतिहासमै पहिलो महिला राष्ट्रपति बन्ने अवसर उनले पाएकी हुन् तर त्यो ‘सम्मान’भन्दा बढी उनलाई आफ्नो वैचारिक गन्तव्य महत्वपूर्ण लाग्यो । “राष्ट्रपतिको कुर्सीमा बस्दा मैले कहिल्यै बिर्सिनँ-म एक सहयात्री थिएँ, जनताको छोरी थिएँ,” उनी भन्छिन् ।
त्यही भावनाले गर्दा उनले जबजलाई केवल एक विचार होइन, नेपालकै आत्मा मानेर हेर्ने गरिन् । उनका अनुसार, जबज नै हो जसले मुलुकमा बहुदलीय व्यवस्था, गणतन्त्र र संघीयताको बाटो खोलेको छ तर सँगसँगै उनले भन्न पनि छुटाइनन्-“सपना अझै अधुरा छन्, जबसम्म भ्रष्टाचार, विभेद र अवसरवादको अन्त्य हुँदैन, तबसम्म हामीले पूर्णरूपमा मदनको सपना साकार गर्न सक्दैनौं ।”
जबज : पतिका सपना, आफ्नै अठोट
विद्या भण्डारीका लागि जबज पतिका विचार मात्रै होइन, आफनै अठोट पनि हो । उनले त्यो अवधारणालाई व्यवहारमा उतार्न आफ्नो जीवनको महत्वपूर्ण समय दिएका छन् । विद्यार्थी राजनीतिदेखि राष्ट्रपतिको यात्रासम्म पुग्दा उनले जनताप्रतिको प्रतिबद्धता कहिल्यै हराइन् ।
उनले विशेष जोड दिइन्-“हामीले जबजलाई केवल नारामा सीमित बनायौं भने त्यो गम्भीर गल्ती हुनेछ। जबज जीवनशैली हो, दृष्टिकोण हो, कार्यान्वयनको कसम हो ।”
नयाँ पुस्ताका लागि आग्रह : ‘थकान नमान’
उनले विशेष रूपमा बालबालिका, नवपुस्ता र युवाहरूतर्फ औंल्याइन् । “तपाईंहरूले थकान मान्न मिल्दैन,” उनले भनिन्, “राजनीतिमा थकान भन्ने शब्द नै हुँदैन । त्यो मदनको दर्शन थियो, मेरो प्रतिबद्धता हो ।”
उनले विज्ञान, प्रविधि, शिक्षामा लगानी बढाउन, रोजगारीको अवसर सिर्जना गर्न र अवसर र पहुँचको समानता कायम गर्न आग्रह गरिन् ।
अन्ततः एक शून्यको स्वीकारोक्ति
कार्यक्रमभर भावनाले बाँधिएर बोलेकी विद्याले अन्ततः एक वाक्यमा सबै कुरा समेटिन्-“मसँग विशेष महत्वाकांक्षा केही छैन । देश र जनताको सेवा नै मेरो लक्ष्य हो ।”
राजनीतिमा जित–हार, कुर्सी–काण्ड, आरोप–प्रत्यारोप भइरहँदा, विद्या भण्डारीको यो सार्वजनिक स्वीकारोक्ति एउटा सन्देश थियो-राजनीति केवल सत्ताको व्यापार होइन, विचारको निरन्तरता पनि हो।
राजनीतिभित्रको मानवीयता
विद्या भण्डारी आज राजनीतिक पहिचानका हिसाबले पूर्वराष्ट्रपति हुन् तर उनको गहिराइ अझ धेरै हो-एक सहयात्री, एक अभिभावक, एक विचारप्रेमी नेतृ, जसले पतिका अधुरा सपना बोकेर देशलाई अगाडि बढाउने बाटो देखाइरहेकी छिन् ।
मदन भण्डारीले सोंचेको समावेशी, समानतामूलक र आत्मनिर्भर राष्ट्र अझै बाँकी छ। विद्याले स्मरण गरिन्-“हामीले सपना देख्यौं, त्यो सपना बाँकी छ। अब त्यो सपना पूरा गर्न नयाँ पुस्ताले अघि बढ्नुपर्छ ।”
र, हामी सबैले बुझ्नुपर्छ-कहिलेकाहीँ एक जनाको मृत्युले विचारको बीउ रोप्छ र त्यो बीउ हुर्कन सक्दो राम्ररी हेरचाह गर्नुपर्छ । जबज त्यो बीउ हो, विद्या भण्डारी त्यो माली हुन्-जो आज पनि देशको चेतनाभित्र पानी हालिरहेकी छन्।
